گفتگویی با تاریخ شکننده ما

دکتر رامین جهانبگلو
چند روز پس از آتشسوزی کلیسای معروف نتردام پاریس، دکتر رامین جهانبگلو، استاد علوم سیاسی و مدیر مرکز صلح گاندی، در دانشگاه جیندال در هند، یاداشتی در روزنامه سایت رسانه The Hindu در باره نقش و تأثیر تاریخی کلیسای نتردام بعنوان یکی از مهمترین میراثهای تاریخی و فرهنگی جهان نوشته است.
با اینکه در زمان جهانی شدن تاریخ قرار داریم، فقط پس از نابودی و تخریب میراث تاریخی در بلایای طبیعی و جنگها است که متوجه می شویم، خاطرههای تاریخی ما چقدر شکننده است. آتشسوزی بزرگی که بخش عمدهای از سقف کلیسا نتردام پاریس را در هفتههای گذشته از بین برد، یادآوری ترسناکی بود از اینکه چند قرن میراث، ممکن است در چند دقیقه از بین برود. البته مردم فرانسه با حمایت اکثر ثروتمندان اروپا، آمریکا و دیگران میتوانند بنای این ساختمان را از نو بسازند و این کار با جمعآوری پول و قرنها تجربه در صنعت امکانپذیر خواهد شد. اما بازسازی کلیسا نتردام پاریس لزوماً به این معنی نیست که روح اصلی و پیشین این کلیسا و قطعه سنگهایی که تاریخ اجتماعی و جغرافیایی خود را بازگو میکردند را نیز بتوانیم بازسازی کنیم.
بیشک، برای مدت بیش از ۸۰۰ سال، کلیسای جامع نتردام پشتوانه اصلی تبدیل ابدی پاریس به عنوان «قلب جهان» بوده است.
گنجینه تاریخ
به عنوان یک نشانه قدرتمند معنوی در باور مسیحیت، گنجینه ارزشمندی در (کلیسای نتردام) وجود داشت، از جمله تاجی از خار که گفته میشود بر روی سر حضرت مسیح قرار داشته است. پس از آنکه ژاندارک در سال ۱۴۳۱ به دلیل ارتداد اعدام شد، در سال ۱۹۰۹ در این کلیسا تقدیس شد، و برای مدت بیش از سه قرن، نتردام به عنوان نمادی از تغییر سیاسی در فرانسه پا برجا ایستاد. در طول انقلاب فرانسه، گنجینه این کلیسا به تاراج رفت. با اینحال، همانطور که در نقاشی مشهور ژاک لویی داوید مشاهده میشود، در سال ۱۸۰۴ ناپلئون بناپارت با تاجگذاری در نتردام خود را پادشاه فرانسه نامید. دیگر مراسم مشهور سیاسی در قرنهای بیست و بیست و یک در فرانسه، مانند آزادی پاریس از اشغال نازیها در سال ۱۹۴۴، وداع با شارل دوگل در ۱۹۷۰، و مراسم یادبود برای فرانسوا میتران در سال ۱۹۹۶، در کلیسای جامع نتردام انجام شدهاند.
اما آخرین و نه کم اهمیتترین نشانه نتردام این است که برای تقریباً ۹۰۰ سال، در مرکز ادبیات فرانسه و جهان قرار داشته است. همه ما گوژ پشت نتردام ویکتور هوگو (۱۸۳۱) را که از نتردام به عنوان مرکز توطئه استفاده میکرد به یاد داریم. اشارههای چندباره هوگو به معماری کلیسای نتردام حیرتآور و نفسگیر است.
شگفت آنکه، هوگو آتشسوزی و شعلههای آتش را در کلیسا توصیف میکند (وقتی کازیمودو برای حفظ جان اسمرالدا، از آتش و سنگ برای حمله به تراند استفاده میکند): «تمام چشمها به سوی بام کلیسا دوخته شد. آنچه میدیدند عجیب بود. در نوک بالاترین نقطه کلیسا، بالاتر از پنجره سرخ مرکزی، شعله بزرگی از آتش و دود از میان دو مناره کلیسا با گردبادی از جرقههای گسترده و نامنظم و ترسناک زبانه میکشد.»
حتی برای آنهایی که مذهبی نیستند، و هنوز به کلیسا به عنوان یک خانه معنوی و یادبودی از شکوفایی آفرینش انسان اعتقاد دارند، آتش هولناکی که این بنای گوتیک را ویران میکرد، لحظهای از تراژدی و اندوه بوده است. زمان، ممکن است همانگونه که هوگو در داستان خود نوشته است، نتردام را در خود بلعیده باشد، اما انسان همیشه دشمن میراث خود بوده است.
روح آزادی
در حقیقت آنچه برای هوگو، به مانند دیگر نویسندگان و روشنفکران هم دوره خود اهمیت داشت، روح آزادی بود که نتردام نماد آن بود. همانگونه که آشکارا گفته است« در این زمانه، برای افکار نوشته شده بر سنگ، امتیازی هست که کاملاً با آزادی مطبوعات کنونی قابل مقایسه است. و این آزادی معماری است.» هوگو راست میگوید. برای درک روح نتردام، و همینطور پاریس، باید مثل یک ولگرد آزاد بود. باید اجازه داد به محض دیدن سنگی ارزشمند که پس از ویرانههای فاجعه باقی مانده است، نگاه در بازی نور جذب شود.
بدون سنگهای نتردام، این گستره زیباشناسی، هرگز نمیتوانستیم مسوؤلیتهایمان را در جهان انجام دهیم. در این سده اگر میخواهیم، حتی به قیمت زندگی در یک دنیای پر از هرج و مرج در خانه باشیم، باید سعی کنیم با گذشته شکننده خود گفتگو کنیم. ما نیاز داریم تا حواس خود را آموزش دهیم و به حافظه تاریخی و میراث فرهنگی خود که مظهر آن است نگاه متفاوتی داشته باشیم.
برای قرنها، انسان شاهد نابودی حافظه تاریخی خود بوده است، و هر بار در جدیدی برای همیشه به روی سرنوشت مشترک ما بسته شده است. همه بر این باور هستیم که این اتفاق دیگر نباید هرگز تکرار شود. اما اتفاق میافتد، و هیچیک از ما نمیتوانیم با این موضوع کنار بیاییم.
با اینحال، با چنین چشماندازی از غم و اندوه، که خود را در شکنندگی تاریخ انسانیت نشان میدهد، یک افق و دورنمای معنوی وجود دارد که عشق به انسانیت را بیان میکند. بنابراین، میراث تاریخی، نوعی لذت توصیف گذشته را، بهرغم اندوه تخریب تاریخی آن، ابراز میکند. این لذت در شاهد گذشته بودن است، که در چهارچوب حافظه تاریخی ما به آگاهی منجر خواهد شد. این آگاهی قویترین دلیل برای موفقیت همزیستی آرام میان گذشته و زمان حال را به وجود میآورد. آنهایی که نمیتوانند این را ببینند، فراموش میکنند که روزی دعا میکردند لولههای ارگ نتردام پاریس مجدداً از مکان مقدس شنیده شود.
تظاهرات اعتراضی ایرانیان بزرگشهر تورنتو
با فراخوان گروه عاشقان ایران، روز یکشنبه چهارم ژوئن، بیش از حدود چهارصد تن از ایرانیان بزرگشهر تورنتو، مقابل کتابخانه مرکزی شهر ریچموندهیل، در شمال تورنتو، گرد هم آمدند و در تظاهرات مخالفت با حکومت جمهوری اسلامی شرکت کردند.
بازگشت جشنواره تابستانی تیرگان به تورنتو
مرکز فرهنگی-هنری تیرگان از تاریخ ۲۰ تا ۲۳ ماه ژوئیه، پس از وقفهای چهار ساله، به دلیل همهگیری ویروس کرونا، به تورنتو باز میگردد.
شاهزاده، حامد اسماعیلیون و دیگران باید دوباره به هم نزدیک شوند
در این گفتگو عطا هودشتیان در باره شاهزاده رضا پهلوی، حامد اسماعیلیون، جریانهای سیاسی افراطی راست و چپ، ضرورت همبستگی سیاسی و تجربههایی که از حرکتهای اعتراضی ایرانیان خارج از کشور در چند ماهی که از آغاز انقلاب «زن، زندگی، آزادی» تاکنون میتوان گرفت، میگوید.
اعتراض دکتر رضا مریدی به نخست وزیر اسرائیل
رضا مریدی خطاب به نتانیاهو: من قویاً از شما میخواهم بعنوان رئيس دولت اسرائیل، با شفافیت موضع دولت خودتان را در رابطه با تقاضای نمایندگان پارلمان اسرائیل اعلام کنید.
تحریمهای جدید کانادا علیه جمهوری اسلامی
وزیر امور خارجه کانادا روز چهارشنبه ۳ مه با انتشار اطلاعیهای جزئیات یازدهمین بسته تحریمی این کشور علیه یک نهاد و ۹ تن از مقامات جمهوری اسلامی را اعلام کرد.
هفتمین نمایشگاه كتاب بدون سانسور در تورنتو
هفتمین نمایشگاه كتاب تهران(بدون سانسور) روزهای ۲۷ و ۲۸ ماه می ۲۰۲۳۷ در شهر ریچموند هیل در شمال تورنتو ، با تم «زن، زندگی، آزادی» برگزار شد.
معرفی کتاب و بررسی نشر به زبان فارسی با فرشته مولوی
در هفتمین نمایشگاه کتاب بدون سانسور تورنتو، فرشته مولوی، نویسنده و مترجم ایرانی-کانادایی کتابهایی که در ماههای گذشته و پس از خیزش انقلابی مهسا منتشر کرده را معرفی کرد و به نکات مهم و شنیدنی در باره موانع و مشکلات انتشار کتاب به زبان فارسی در مهاجرت اشاره کرد.
این طرف دیوار آن طرف دیوار
فرم و محتوای کتاب «این طرف دیوار آن طرف دیوار» برای کودکان است. صفحات و متن اندک با جملههایی کوتاه و روشن با تصویرهایی ویژه کودکان. اما خواندن این کتاب کوچک برای بزرگسالان هم میتواند جذاب و فکر برانگیز باشد.
پاسپورت جدید کانادایی رونمایی شد
طرح جدید پاسپورت کانادایی، که از پاییز سال جاری در اختیار شهروندان قرار خواهد گرفت، روز چهارشنبه ۱۰ مه از طرف وزیر مهاجرت و شهروندی کانادا رونمایی شد.
تظاهرات و راهپیمایی در تورنتو علیه اعدامها در ایران
با فراخوان انجمن خانوادههای قربانیان پرواز پیاس۷۵۲، بیش از ۷ هزار تن از ایرانیان بزرگشهر تورنتو، روز شنبه ۲۰ مه ۲۰۲۳، در تظاهرات و راهپیمایی علیه اعدامها در ایران شرکت کردند.