از پراکندگی تا یگانگی

محمد تاجدولتی
اینگونه پیداست که گروههای قابل توجهی از انسانهای دوران مدرن تمایل و توان ماندگاری، برای زندگی همهی عمر، در یک جا و مکان را بیش از پیش از دست میدهند. جابهجایی خواسته یا ناخواسته گروههای انسانی، در درون سرزمین مادری و یا در گستره کره خاک پدیدهای است با چشماندازی روبه رشد.
در تاریخ معاصر ایرانیان، به جهات گوناگون، میتوان انقلاب سال ۱۳۵۷ را نقطه آغاز روند جابهجاییهای ناگزیر و یا خودخواسته، در درون جغرافیای کشور ایران، و پراکندگی گسترده آنان در بسیاری از کشورهای جهان دانست.
روندی که به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چهاردهه گذشته در ایران، پیوسته سرعت گرفته است و هیچ نشانهای در جهت برگشتپذیر بودن و یا کاهش سرعت این روند در افق نمایان نیست.
تشکیل باهمستانهای کوچک و بزرگ ایرانیان در بیرون از مرزهای کشور، علاوه بر جاذبههای کشورهای محل استقرار مهاجران ایرانی، دلیل یگانه و ناملموس اما بسیار مهم دیگری هم داشته است، که نامش «هویت ایرانی» است. هویتی که آمیزهای از نقاط مشترک فرهنگی و زبانی و قومی و تباری مردمانی است که پیش و بیش از هرچیز «ایرانی» بودن را مهمترین شناسه معرفی و بودن خود میدانند.
هویت ملی شاید برای کثیری از ایرانیان، مانند ملتهای دیگر، پس از تأمین امنیت و کار، حیاتیترین نیازی باشد که در پی حفظ و تقویت آن خواهند بود. زندگی در سرزمینی که ناآشناست و همزیستی با مردمانی که سلامات را به زبانی دیگر پاسخ میدهند، سرمنشاء حالتی است که «درد غربت» نام گرفته است. دردی که بویژه روح و روان نسل اول مهاجران را آزار میدهد و نشانههای کم و بیشی از آن در سالهای نوجوانی و جوانی نسل دوم مهاجران، به شکلها و درجات گوناگون، بعنوان «هویت دوگانه» یا «بلاتکلیفی هویتی» بروز میکند.
مؤثرترین مرحم «درد غربت» چه میتواند باشد جز نزدیکی و مشاهده و گذران اوقاتی از زندگی روزمره، در برنامهها و فعالیتهایی که جلوههایی از هنر و فرهنگ و موسیقی و ادبیات سرزمین مادری دارد و با تار و پود ذهن تنیده شده است.
یکی از بارزترین و شاید طبیعیترین ویژگیهای جامعههای مهاجر در همهجا تفاوت دیدگاهها و سلیقههای آنان در زمینههای سیاسی- اجتماعی جامعهای است که در آن پرورش یافته و سالهایی از عمرشان را آنجا زندگی کردهاند. همین مردمان در باره کشور و سرزمینی که به آن مهاجرت کردهاند نیز دیدگاههای متفاوت سیاسی- اجتماعی دارند. بقا و بالندگی همهي تمدنهای بشری مگر جز به دلیل تفاوت دیدگاههای انسانها در هر زمینهای در عصر و زمانه خود میسر بوده است.
اما آنچه که در ادبیات سیاسی- اجتماعی دنیای معاصر بعنوان ارزشهای ملی و هویتی ملتها از آن نام برده میشود، نقاط مشترک فکری آنان است که مهمترین خاستگاه و بستر بروز آن فعالیتهای فرهنگی-هنری است.
در میان باهمستانهای ایرانی شکل گرفته در چهارگوشه جهان، در چهاردهه گذشته، جامعه ایرانیان کانادا، در کنار همه شباهتهایی که با دیگر جوامع ایرانی در کشورهای دیگر دارد، از ویژگیهای خاصی نیز برخوردار است.
میزان بالای مهاجرپذیری کانادا، شرایط آسان مهاجرت و کسب شهروندی کانادا(به نسبت سایر کشورهای مهاجرپذیر)، تنوع قومی و فرهنگی کانادا و چند عامل دیگر، باعث شده است این کشور یکی از جذابترین قطبها و مکانهای زیست و فعالیت برای ایرانیان خواستار مهاجرت بشود.
به شهادت آمار رسمی، بزرگشهر تورنتو، در صدر شهرها و مناطق بیرون از ایران است که در یک محدوده جغرافیایی مشخص بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر(خواسته یا ناخواسته) در آن زندگی میکنند.
حضور بیش از صدهزار ایرانی در بزرگشهر تورنتو و فعالیتهای گسترده اقتصادی ایرانیان بستر مناسبی برای فعالیتهای گوناگون فرهنگی-اجتماعی پدید آورده است.
یکی از فعالیتهای فرهنگی-هنری ایرانی، در جامعه ایرانیان کانادا، جشنواره تیرگان است که از ۱۳ سال پیش روند رو به رشد بسیار چشمگیری را ادامه داده است.
جشنواره تیرگان، به ادعا، بزرگترین و گستردهترین رویداد فرهنگی-هنری ایرانیان، نه فقط در تاریخ بیش از چهل ساله دیاسپورای ایرانی، که حتا در تاریخ معاصر و گذشته ایران است.
در همهی جشنوارههای تابستانی و نوروزی و برنامههای جنبی تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، نزدیک به ۱۳۰۰ هنرمند ایرانی(با احتساب ۲۳۰ هنرمندی که در جشنواره تابستانی ۲۰۱۹ شرکت داشتند)، از ایران و کشورهایی که ایرانیان در آنجا اقامت دارند، هنرنمایی کردهاند.
در همین مدت بیش از ۶۰۰ هزار ایرانی و غیر ایرانی از برنامههای گوناگون تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، بازدید کردهاند و انتظار میرود جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ بیش از ۱۶۰هزار بازدید کننده ایرانی و غیر ایرانی از کانادا و کشورهای دیگر داشته باشد.
بنمایه (تِم) جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ «یگانگی» است. یگانگی، در زبان و ادبیات فارسی در بسیاری اوقات مترادف و همردیف با همبستگی، اتحاد، ائتلاف، وحدت و اتفاق استفاده میشود، که در اذهان بسیاری، همراه با بار معنایی سیاسی و عقیدتی است. درحالیکه «یگانگی» را شاید بتوان بیشتر مترادف با همدلی، یکدلی و همراهی در زمینه ارزشها و فعالیتهای فرهنگی پایدار و ماندگار بهکار گرفت.
یگانگی و همدلی فرهنگی ایرانیان اگر نتواند در چشمانداز کنونی، راهگشای معضلات پیچ در پیچ ملت و کشور ایران باشد، بهیقین بنمایه همدلی ایرانیان پراکنده در جهان خواهد بود.
میراث فرهنگی و هنری ایرانیان از گذشتههای دور تا اکنون یگانه پُل و رشته پیوند دانههای پراکنده ایرانیان مهاجر است.
جشنواره تیرگان ۲۰۱۹، با بنمایه «یگانگی»، نه فقط پیشقراول و پرچمدار پیوند فرهنگی-هنری برای ایرانیان اکنون و آینده در دیاسپورای ایرانی، که عامل مؤثر همزیستی و همدلی با غیر ایرانیان در کشور چند قومی و چند فرهنگی کانادا نیز هست.
* این مقاله در «جشننامه تیرگان ۲۰۱۹» چاپ شده است.
نامه نویسندگان، دانشگاهیان و هنرمندان ایرانی در محکومیت حمله به سلمان رشدی
در پی ترور ناموفق سلمان رشدی، نویسنده معروف کتاب آیات شیطانی، در جریان یک سخنرانی در شهر نیویورک، موج اعتراضات نسبت به این اقدام جنایتکارانه ادامه دارد.
بیش از ۱۰ هزار مرگ خودخواسته در کانادا در یک سال
افزایش مرگهای خود خواسته با استفاده از روشهای پزشکی در کانادا به حدی زیاد شده که تنها در سال ۲۰۲۱، بیش از ۱۰ هزار نفر در سراسر کانادا از این طریق به زندگی خود خاتمه دادند
ذخایر خونی کانادا به پایین ترین حد خود رسیده است
ذخایر خونی کانادا بر اساس اعلام سازمان خون این کشور به پایین ترین حد خود رسیده و این سازمان از تمام افرادی که میتوانند خون اهدا کنند درخواست کرده تا هر چه سریعتر اقدام کنند.
کلگری، ونکوور و تورنتو در میان ۱۰ شهر برتر جهان برای زندگی
کلگری، ونکوور و تورنتو شهرهایی از کانادا هستند که در میان ۱۰ شهر برتر جهان برای زندگی اعلام شدهاند
فرودگاه پیرسون تورنتو بیشترین تاخیر پرواز در جهان را دارد
فرودگاه پیرسون تورنتو که بزرگترین و شلوغ ترین فرودگاه در سراسر کانادا است، بر پایه اطلاعات وب سایت ( فلایت اِور)، به عنوان بدترین فرودگاه جهان از نظر بیشترین تعداد تاخیر در پرواز شناخته شده است
مرگ عجیب و مشکوک هفت پزشک کانادایی در یک ماه
هفت پزشک کانادایی در طول دو هفته پایانی ماه ژوئیه ۲۰۲۲ در کانادا فوت کردند. دو نفر از این پزشکان ایرانی بودند.
میزان جرائم ناشی از نفرت در کانادا افزایش یافته است
میزان جرائم ناشی از نفرت در کانادا بر اساس آخرین گزارش اداره آمار این کشور از زمان آغاز همه گیری بیماری کووید -۱۹ با اهداف ضد دینی، نژادی و جنسیتی افزایش چشمگیری داشته است.
حمید نوری به حبس ابد محکوم شد
حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردشت در جریان اعدامهای سال ۶۷، با رأی قضات دادگاه جنایی سوئد به حبس ابد محکوم شد.
پسر ۱۷ سالهای به اتهام قتل آبتین عابدینی صنوبری دستگیر شد
پسر ۱۷ سالهای به اتهام قتل آبتین عابدینی صنوبری، صبح روز شنبه ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۲ توسط کارآگاهان پلیس تورنتو دستگیر شد
برداشتن کاندوم هنگام رابطه جنسی در کانادا جرم محسوب می شود
برداشتن کاندوم هنگام رابطه جنسی و بدون رضایت شریک جنسی توسط دادگاه عالی کانادا به عنوان آزار جنسی شناخته می شود