از پراکندگی تا یگانگی
محمد تاج‌دولتی
اینگونه پیداست که گروه‌های قابل توجهی از انسان‌های دوران مدرن تمایل و توان ماندگاری، برای زندگی همه‌ی عمر، در یک جا و مکان را بیش از پیش از دست می‌دهند. جابه‌جایی خواسته یا ناخواسته گروه‌های انسانی، در درون سرزمین مادری و یا در گستره کره خاک پدیده‌ای است با چشم‌اندازی روبه رشد.
در تاریخ معاصر ایرانیان، به جهات گوناگون، می‌توان انقلاب سال ۱۳۵۷ را نقطه آغاز روند جابه‌جایی‌های ناگزیر و یا خودخواسته، در درون جغرافیای کشور ایران، و پراکندگی گسترده آنان در بسیاری از کشورهای جهان دانست.
روندی که به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چهاردهه گذشته در ایران، پیوسته سرعت گرفته است و هیچ نشانه‌ای در جهت برگشت‌پذیر بودن و یا کاهش سرعت این روند در افق نمایان نیست.
تشکیل باهمستان‌های کوچک و بزرگ ایرانیان در بیرون از مرزهای کشور، علاوه بر جاذبه‌های کشورهای محل استقرار مهاجران ایرانی، دلیل یگانه و ناملموس اما بسیار مهم دیگری هم داشته است، که نامش «هویت ایرانی» است. هویتی که آمیزه‌ای از نقاط مشترک فرهنگی و زبانی و قومی و تباری مردمانی است که پیش و بیش از هرچیز «ایرانی» بودن را مهم‌ترین شناسه معرفی و بودن خود می‌دانند.
هویت ملی شاید برای کثیری از ایرانیان، مانند ملت‌های دیگر، پس از تأمین امنیت و کار، حیاتی‌ترین نیازی باشد که در پی حفظ و تقویت آن خواهند بود. زندگی در سرزمینی که ناآشناست و همزیستی با مردمانی که سلام‌ات را به زبانی دیگر پاسخ می‌دهند، سرمنشاء حالتی است که «درد غربت» نام گرفته است. دردی که بویژه روح و روان نسل اول مهاجران را آزار می‌دهد و نشانه‌های کم و بیشی از آن در سال‌های نوجوانی و جوانی نسل دوم مهاجران، به شکل‌ها و درجات گوناگون، بعنوان «هویت دوگانه» یا «بلاتکلیفی هویتی» بروز می‌کند.
مؤثرترین مرحم «درد غربت» چه می‌تواند باشد جز نزدیکی و مشاهده و گذران اوقاتی از زندگی روزمره، در برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که جلوه‌هایی از هنر و فرهنگ و موسیقی و ادبیات سرزمین مادری دارد و با تار و پود ذهن تنیده شده است.
یکی از بارزترین و شاید طبیعی‌ترین ویژگی‌های جامعه‌های مهاجر در همه‌جا تفاوت دیدگاه‌ها و سلیقه‌های آنان در زمینه‌های سیاسی- اجتماعی جامعه‌ای است که در آن پرورش یافته و سال‌هایی از عمرشان را آنجا زندگی کرده‌اند. همین مردمان در باره کشور و سرزمینی که به آن مهاجرت کرده‌اند نیز دیدگاه‌های متفاوت سیاسی- اجتماعی دارند. بقا و بالندگی همه‌ي تمدن‌های بشری مگر جز به دلیل تفاوت دیدگاه‌های انسان‌ها در هر زمینه‌ای در عصر و زمانه خود میسر بوده است.
اما آنچه که در ادبیات سیاسی- اجتماعی دنیای معاصر بعنوان ارزش‌های ملی و هویتی ملت‌ها از آن نام برده می‌شود، نقاط مشترک فکری آنان است که مهم‌ترین خاستگاه و بستر بروز آن فعالیت‌های فرهنگی-هنری است.
در میان باهمستان‌های ایرانی شکل گرفته در چهارگوشه جهان، در چهاردهه گذشته، جامعه ایرانیان کانادا، در کنار همه شباهت‌هایی که با دیگر جوامع ایرانی در کشورهای دیگر دارد، از ویژگی‌های خاصی نیز برخوردار است.
میزان بالای مهاجرپذیری کانادا، شرایط آسان مهاجرت و کسب شهروندی کانادا(به نسبت سایر کشورهای مهاجرپذیر)، تنوع قومی و فرهنگی کانادا و چند عامل دیگر، باعث شده است این کشور یکی از جذاب‌ترین قطب‌ها و مکان‌های زیست و فعالیت برای ایرانیان خواستار مهاجرت بشود.
به شهادت آمار رسمی، بزرگشهر تورنتو، در صدر شهرها و مناطق بیرون از ایران است که در یک محدوده جغرافیایی مشخص بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر(خواسته یا ناخواسته) در آن زندگی می‌کنند.
حضور بیش از صدهزار ایرانی در بزرگشهر تورنتو و فعالیت‌های گسترده اقتصادی ایرانیان بستر مناسبی برای فعالیت‌های گوناگون فرهنگی-اجتماعی پدید آورده است.
یکی از فعالیت‌های فرهنگی-هنری ایرانی، در جامعه ایرانیان کانادا، جشنواره تیرگان است که از ۱۳ سال پیش روند رو به رشد بسیار چشم‌گیری را ادامه داده است.
جشنواره تیرگان، به ادعا، بزرگترین و گسترده‌ترین رویداد فرهنگی-هنری ایرانیان، نه فقط در تاریخ بیش از چهل ساله دیاسپورای ایرانی، که حتا در تاریخ معاصر و گذشته ایران است.
در همه‌ی جشنواره‌های تابستانی و نوروزی و برنامه‌های جنبی تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، نزدیک به ۱۳۰۰ هنرمند ایرانی(با احتساب ۲۳۰ هنرمندی که در جشنواره تابستانی ۲۰۱۹ شرکت داشتند)، از ایران و کشورهایی که ایرانیان در آنجا اقامت دارند، هنرنمایی کرده‌اند.
در همین مدت بیش از ۶۰۰ هزار ایرانی و غیر ایرانی از برنامه‌های گوناگون تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، بازدید کرده‌اند و انتظار می‌رود جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ بیش از ۱۶۰هزار بازدید کننده ایرانی و غیر ایرانی از کانادا و کشورهای دیگر داشته باشد.
بن‌مایه (تِم) جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ «یگانگی» است. یگانگی، در زبان و ادبیات فارسی در بسیاری اوقات مترادف و همردیف با همبستگی، اتحاد، ائتلاف، وحدت و اتفاق استفاده می‌شود، که در اذهان بسیاری، همراه با بار معنایی سیاسی و عقیدتی است. درحالیکه «یگانگی» را شاید بتوان بیشتر مترادف با همدلی، یکدلی و همراهی در زمینه ارزش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی پایدار و ماندگار به‌کار گرفت.
یگانگی و همدلی فرهنگی ایرانیان اگر نتواند در چشم‌انداز کنونی، راهگشای معضلات پیچ در پیچ ملت و کشور ایران باشد، به‌یقین بن‌مایه همدلی ایرانیان پراکنده در جهان خواهد بود.
میراث فرهنگی و هنری ایرانیان از گذشته‌های دور تا اکنون یگانه پُل و رشته پیوند دانه‌های پراکنده ایرانیان مهاجر است.
جشنواره تیرگان ۲۰۱۹، با بن‌مایه «یگانگی»، نه فقط پیش‌قراول و پرچمدار پیوند فرهنگی-هنری برای ایرانیان اکنون و آینده در دیاسپورای ایرانی، که عامل مؤثر همزیستی و همدلی با غیر ایرانیان در کشور چند قومی و چند فرهنگی کانادا نیز هست.
* این مقاله در «جشن‌نامه تیرگان ۲۰۱۹» چاپ شده است.
دهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوروش در تورنتو
در این جشنواره مانند جشنواره‌های گذشته، فیلم‌های منتخب ایرانی و غیر ایرانی که در فستیوال‌های کوچک و بزرگ در نقاط مختلف جهان شرکت کرده و جوایزی دریافت کرده و یا مورد توجه منتقدین هنر سینما قرارگرفته‌اند به نمایش گذاشته می‌شود.
جفری هینتون، فیزیکدان بریتانیایی-کانادایی برنده جایزه نوبل فیزیک شد
جفری هینتون، پژوهشگر بریتانیایی-کانادایی که به عنوان پدرخوانده هوش مصنوعی شناخته می‌شود و نتیجه تحقیقاتش به انقلاب تکنولوژیکی کمک کرده، جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۴ را دریافت کرد.
چه راهکارهای قانونی برای بازپس‌گیری کنگره ایرانیان وجود دارد؟
بهرام جلایر، از فعالان اجتماعی نام آشنای جامعه ایرانیان بزرگشهر تورنتو و از دست‌اندرکاران کمپین بازپس‌گیری کنگره ایرانیان در گفتگویی مشروح(در دو بخش) از ساز و کار کمپین و مراحل مختلف برای دستیابی به اهداف کارزار بازپس‌گیری کنگره می‌گوید.
دولت جاستین ترودو از رأی عدم اعتماد نجات یافت
دولت اقلیت جاستین ترودو روز چهارشنبه از سد یک طرح عدم اعتماد که از سوی محافظه‌کاران در پارلمان ارائه شده بود با استفاده از حمایت بلوک کبکوا و حزب نیو دموکرات موفق به عبور شد.
در سفر کوتاه امانوئل ماکرون به کانادا چه گذشت؟
امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه چهارشنبه شب برای یک سفر کوتاه و غیر رسمی ۲۴ ساعته به کانادا وارد اتاوا شد. آقای ماکرون پس از ورود به پایتخت کانادا مستقیماً به اقامتگاه رسمی جاستین ترودو رفت تا با او شام بخورد.
کانادا حمله موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل را محکوم کرد
جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، پس از گفتگو با سایر رهبران گروه ۷ درباره حمله موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل و اقداماتی که ارتش اسرائیل در هفته‌های اخیر علیه حزب‌الله در لبنان انجام داده است، به خبرنگاران گفت: «ما به طور قاطع حمله موشکی بالستیک ایران به اسرائیل، که اقداماتی بی‌ثبات‌کننده از سوی این رژیم تروریستی در منطقه است و جان غیرنظامیان را به خطر می‌اندازد و خطر جنگی وسیع‌تر به همراه دارد، را محکوم کردیم.»
در چهل و نهمین جشنواره جهانی فیلم تورنتو چه گذشت؟
امسال، جشنواره تورنتو کم‌مایه‌تر از سال‌های پیش برگزار شد. تعداد فیلم‌های خوب به روشنی کمتر از سال‌های پیش – و به‌ویژه پارسال – بود. با این‌حال، چند سینماگر درخشش خوبی در جشنواره داشتند. از محمد رسول‌اف با پرمایه‌ترین ساخته‌اش تا کنون، “دانه انجیر معابد” گرفته تا میلاد تنگ‌شیر از ایتالیا با نسخه امروزین “دزد دوچرخه” ویتوریو دسیکا، و نسخه بازسازی شده “سن بلوغ” از سهراب شهید ثالث.
دومین سالگرد جنبش زن، زندگی، آزادی و بزرگداشت مهسا-ژینا امینی
دومین سالروز جنبش زن، زندگی، آزادی و بزرگداشت یاد مهسا-ژینا امینی، روز شنبه ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴ در شهر ریچموندهیل در شمال تورنتو برگزار شد.
کمک ۱۰ میلیون دلاری کانادا به غیرنظامیان لبنان
درپی تشدید درگیریها میان اسرائیل و حزب‌الله، کانادا ۱۰ میلیون دلار کمکهای انسانی به غیرنظامیان لبنان پرداخت خواهد کرد.
روز ملی «حقیقت و آشتی» یا روز نارنجی
چهارمین روز ملی «حقیقت و آشتی» یا «روز نارنجی»، دوشنبه ۳۰ سپتامبر در کانادا جشن گرفته شد.
روز ملی حقیقت و آشتی در کانادا یک روز تعطیل فدرال است که یاد«کودکان گمشده و بازماندگان مدارس شبانه‌روزی، خانواده‌ها و جوامع بومیان» گرامی داشته می‌شود.
