از پراکندگی تا یگانگی

محمد تاجدولتی
اینگونه پیداست که گروههای قابل توجهی از انسانهای دوران مدرن تمایل و توان ماندگاری، برای زندگی همهی عمر، در یک جا و مکان را بیش از پیش از دست میدهند. جابهجایی خواسته یا ناخواسته گروههای انسانی، در درون سرزمین مادری و یا در گستره کره خاک پدیدهای است با چشماندازی روبه رشد.
در تاریخ معاصر ایرانیان، به جهات گوناگون، میتوان انقلاب سال ۱۳۵۷ را نقطه آغاز روند جابهجاییهای ناگزیر و یا خودخواسته، در درون جغرافیای کشور ایران، و پراکندگی گسترده آنان در بسیاری از کشورهای جهان دانست.
روندی که به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چهاردهه گذشته در ایران، پیوسته سرعت گرفته است و هیچ نشانهای در جهت برگشتپذیر بودن و یا کاهش سرعت این روند در افق نمایان نیست.
تشکیل باهمستانهای کوچک و بزرگ ایرانیان در بیرون از مرزهای کشور، علاوه بر جاذبههای کشورهای محل استقرار مهاجران ایرانی، دلیل یگانه و ناملموس اما بسیار مهم دیگری هم داشته است، که نامش «هویت ایرانی» است. هویتی که آمیزهای از نقاط مشترک فرهنگی و زبانی و قومی و تباری مردمانی است که پیش و بیش از هرچیز «ایرانی» بودن را مهمترین شناسه معرفی و بودن خود میدانند.
هویت ملی شاید برای کثیری از ایرانیان، مانند ملتهای دیگر، پس از تأمین امنیت و کار، حیاتیترین نیازی باشد که در پی حفظ و تقویت آن خواهند بود. زندگی در سرزمینی که ناآشناست و همزیستی با مردمانی که سلامات را به زبانی دیگر پاسخ میدهند، سرمنشاء حالتی است که «درد غربت» نام گرفته است. دردی که بویژه روح و روان نسل اول مهاجران را آزار میدهد و نشانههای کم و بیشی از آن در سالهای نوجوانی و جوانی نسل دوم مهاجران، به شکلها و درجات گوناگون، بعنوان «هویت دوگانه» یا «بلاتکلیفی هویتی» بروز میکند.
مؤثرترین مرحم «درد غربت» چه میتواند باشد جز نزدیکی و مشاهده و گذران اوقاتی از زندگی روزمره، در برنامهها و فعالیتهایی که جلوههایی از هنر و فرهنگ و موسیقی و ادبیات سرزمین مادری دارد و با تار و پود ذهن تنیده شده است.
یکی از بارزترین و شاید طبیعیترین ویژگیهای جامعههای مهاجر در همهجا تفاوت دیدگاهها و سلیقههای آنان در زمینههای سیاسی- اجتماعی جامعهای است که در آن پرورش یافته و سالهایی از عمرشان را آنجا زندگی کردهاند. همین مردمان در باره کشور و سرزمینی که به آن مهاجرت کردهاند نیز دیدگاههای متفاوت سیاسی- اجتماعی دارند. بقا و بالندگی همهي تمدنهای بشری مگر جز به دلیل تفاوت دیدگاههای انسانها در هر زمینهای در عصر و زمانه خود میسر بوده است.
اما آنچه که در ادبیات سیاسی- اجتماعی دنیای معاصر بعنوان ارزشهای ملی و هویتی ملتها از آن نام برده میشود، نقاط مشترک فکری آنان است که مهمترین خاستگاه و بستر بروز آن فعالیتهای فرهنگی-هنری است.
در میان باهمستانهای ایرانی شکل گرفته در چهارگوشه جهان، در چهاردهه گذشته، جامعه ایرانیان کانادا، در کنار همه شباهتهایی که با دیگر جوامع ایرانی در کشورهای دیگر دارد، از ویژگیهای خاصی نیز برخوردار است.
میزان بالای مهاجرپذیری کانادا، شرایط آسان مهاجرت و کسب شهروندی کانادا(به نسبت سایر کشورهای مهاجرپذیر)، تنوع قومی و فرهنگی کانادا و چند عامل دیگر، باعث شده است این کشور یکی از جذابترین قطبها و مکانهای زیست و فعالیت برای ایرانیان خواستار مهاجرت بشود.
به شهادت آمار رسمی، بزرگشهر تورنتو، در صدر شهرها و مناطق بیرون از ایران است که در یک محدوده جغرافیایی مشخص بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر(خواسته یا ناخواسته) در آن زندگی میکنند.
حضور بیش از صدهزار ایرانی در بزرگشهر تورنتو و فعالیتهای گسترده اقتصادی ایرانیان بستر مناسبی برای فعالیتهای گوناگون فرهنگی-اجتماعی پدید آورده است.
یکی از فعالیتهای فرهنگی-هنری ایرانی، در جامعه ایرانیان کانادا، جشنواره تیرگان است که از ۱۳ سال پیش روند رو به رشد بسیار چشمگیری را ادامه داده است.
جشنواره تیرگان، به ادعا، بزرگترین و گستردهترین رویداد فرهنگی-هنری ایرانیان، نه فقط در تاریخ بیش از چهل ساله دیاسپورای ایرانی، که حتا در تاریخ معاصر و گذشته ایران است.
در همهی جشنوارههای تابستانی و نوروزی و برنامههای جنبی تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، نزدیک به ۱۳۰۰ هنرمند ایرانی(با احتساب ۲۳۰ هنرمندی که در جشنواره تابستانی ۲۰۱۹ شرکت داشتند)، از ایران و کشورهایی که ایرانیان در آنجا اقامت دارند، هنرنمایی کردهاند.
در همین مدت بیش از ۶۰۰ هزار ایرانی و غیر ایرانی از برنامههای گوناگون تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، بازدید کردهاند و انتظار میرود جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ بیش از ۱۶۰هزار بازدید کننده ایرانی و غیر ایرانی از کانادا و کشورهای دیگر داشته باشد.
بنمایه (تِم) جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ «یگانگی» است. یگانگی، در زبان و ادبیات فارسی در بسیاری اوقات مترادف و همردیف با همبستگی، اتحاد، ائتلاف، وحدت و اتفاق استفاده میشود، که در اذهان بسیاری، همراه با بار معنایی سیاسی و عقیدتی است. درحالیکه «یگانگی» را شاید بتوان بیشتر مترادف با همدلی، یکدلی و همراهی در زمینه ارزشها و فعالیتهای فرهنگی پایدار و ماندگار بهکار گرفت.
یگانگی و همدلی فرهنگی ایرانیان اگر نتواند در چشمانداز کنونی، راهگشای معضلات پیچ در پیچ ملت و کشور ایران باشد، بهیقین بنمایه همدلی ایرانیان پراکنده در جهان خواهد بود.
میراث فرهنگی و هنری ایرانیان از گذشتههای دور تا اکنون یگانه پُل و رشته پیوند دانههای پراکنده ایرانیان مهاجر است.
جشنواره تیرگان ۲۰۱۹، با بنمایه «یگانگی»، نه فقط پیشقراول و پرچمدار پیوند فرهنگی-هنری برای ایرانیان اکنون و آینده در دیاسپورای ایرانی، که عامل مؤثر همزیستی و همدلی با غیر ایرانیان در کشور چند قومی و چند فرهنگی کانادا نیز هست.
* این مقاله در «جشننامه تیرگان ۲۰۱۹» چاپ شده است.
گزارش تصویری کامل راهپیمایی و تظاهرات پادشاهیخواهان در تورنتو
در این راهپیمایی و تظاهرات شعارهایی در حمایت از خاندان پهلوی، بازگشت نظام پادشاهی به ایران و محکوم کردن رژیم جمهوری اسلامی برای سرکوب معترضان رویدادهای یکسال اخیر در ایران سر داده شد.
عباس میلانی: در تاریخ شعر فارسی هیچکس به اندازه سعدی در مدح زنان سخن نگفته
داستان نانوشته مهاجرت ایرانیان، نقش زنان است. نقشی که زنان در مهاجرت بازی کردهاند به اندازه نقشی که (زنان) در (جنبش) زن، زندگی، آزادی ایفا کردهاند مهم است و در واقع دو روی یک سکهاند.
کمپین اهدای خون به نام و یاد مهسا امینی و جانباختگان راه آزادی
همزمان با سالروز آغاز خیزش انقلابی #زن_زندگی_آزادی و کشته شدن مهسا امینی، گروهی از فعالان فرهنگی- اجتماعی شهرهای تورنتو، ونکوور و مونترآل یک کمپین اهدای خون، به نام و یاد مهسا امینی و سایر جانباختگان سرکوبهای خونین یک سال گذشته ترتیب دادهاند.
رونمایی از جلد دوم کتاب «سی چهره» با عباس میلانی
کتاب دوجلدی «سی چهره» نوشته دکتر عباس میلانی از سوی نهاد فرهنگی-اجتماعی و غیر انتفاعی پرشین سیرکل در کانادا منتشر شده است.
مراسم رونمایی جلد دوم «سی چهره»، روز ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۳ در سالن اجتماعات بنیاد پریا در شمال تورنتو برگزار شد.
تورنمنت فوتبال جام همبستگی
در آستانه سالروز قتل مهسا ژینا امینی، کانون ورزشی ایرانیان کانادا یک تورنمنت فوتبال با عنوان «جام همبستگی» با شرکت تیمهایی در ردههای سنی متفاوت، شمال شهر تورنتو برگزار کرد.
سمینار آسیب شناسی جنبش مهسا
نقاط قوت و نقاط ضعف این جنبش چه بوده است؟ چه عواملی مانع همهگیر شدن و به نتيجه رسیدن جنبش ژینا-مهسا شده است؟ چه درسهایی میتوان از اشتباهاتی که صورت گرفته است آموخت؟
بیلبوردهای مهسا امینی در مرکز شهر تورنتو
در آستانه سالروز خیزش انقلابی #زن_زندگی_آزادی و کشته شدن مهسا امینی، انجمن پزشکان ایرانی کانادا، که یک نهاد مدافع حقوق بشر و غیر سیاسی است، اقدام به نصب چند بیلبورد دیجیتالی در میدان دانداس در مرکز شهر تورنتو کرده است.
فرآیند دولت سازی در ایران پسا جمهوری اسلامی
جنبش زن، زندگی، آزادی چه دستاوردهایی داشته است؟ چالشهای مقابل خیزش انقلابی مهسا، در درون و بیرون از ایران چه بوده است؟ چرا ایرانیان نتوانستهاند تاکنون به دموکراسی دست یابند؟ چرا آزادی در ایران نهادینه نشده است؟ نقاط قوت و ضعف ایرانیان برای استقرار دموکراسی چیست؟ و چشمانداز دوران پسا جمهوری اسلامی چگونه است؟
فوتبال جام همبستگی به حمایت از جنبش مهسا
کانون ورزشی ایرانیان کانادا، بهمناسبت سالروز قتل مهسا ژینا امینی و حمایت از جنبش #زن_زندگی_آزادی روزهای ۱۱ و ۱۲ شهریور ۱۴۰۲، تورنمنت فوتبال «جام همبستگی» را با شرکت ۱۲ تیم فوتبال در ردههای سنی مختلف و با شرکت دختران فوتبالیست برگزار کرد.
شیرین عبادی خطاب به دولت کانادا: کشورتان را حیاط خلوت دزدان جمهوری اسلامی نکنید
در آستانه سفر حقوقدان و فعال حقوق بشر برجسته ایرانی به کانادا، خانم عبادی در یک گفتگوی اختصاصی به پرسشهای محمد تاجدولتی، سردبیر نشریه اینترنتی پرژن میرور پاسخ داد.