شخصیت‌های کانادایی، پیشگامان ایجاد دادگاه ضد فساد بین‌المللی

محمد تاج‌دولتی

بیش از صد تن از شخصیت‌های حقوقی، سیاسی و قضایی بین‌المللی، همزمان با گشایش اجلاس سران کشورهای گروه ۷ (G7)، با انتشار بیانیه‌ای خواستار ایجاد یک دادگاه بین‌المللی برای مقابله با افراد و یا شبکه‌های متعدد و رو به رشد فساد و دزدی در جهان شده‌اند.

اندیشه ایجاد دادگاه ضد فساد بین‌المللی توسط گروهی از شخصیت‌های قضایی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کانادایی آغاز شده و مورد حمایت شخصیت‌های بین‌المللی غیر کانادایی، نیز قرار گرفته است. در لیست امضاء کنندگان این بیانیه نام شخصیت‌هایی چون کارل بیلد، نخست وزیر سابق سوئد؛ منصف مرزوکی، رئیس جمهور سابق تونس؛ خوان مانوئل سانتوس، رئیس جمهور سابق کلمبیا و برنده جایزه نوبل؛ لوید اکسورتی، وزیر اسبق امور خارجه کانادا؛ آلن راک، وزیر اسبق دادگستری کانادا؛ رضا مریدی، وزیر سابق پژوهش، نوآوری و علوم انتاریو و شیرین عبادی حقوقدان و برنده جایزه نوبل صلح دیده می‌شود.

نهاد مدنی و غیرانتفاعی Integrity Initiatives International ، متشکل از گروهی از قضات، سیاستمداران و فعالان فرهنگی-اجتماعی تهیه و گردآوری امضاهای حامیان بیانیه ایجاد دادگاه ضد فساد بین‌المللی را بعهده داشته است.

در همین زمینه نشریه کانادایی مک‌لینز نیز در آخرین شماره خود گزارش مشروحی منتشر کرده است.

با فرید روحانی، عضو هیئت مدیره نهاد Integrity Initiatives International و فعال مدنی و فرهنگی کانادایی-ایرانی شناخته شده، در باره روند تهیه بیانیه و اهداف آن گفتگو کرده‌ام.

متن کامل بیانیه ایجاد دادگاه بین‌المللی ضد فساد

«ما اشخاص، مقامات سابق، رهبران تجاری و نمایندگان جامعه مدنی و مدیریتی هستیم که خود را نگران و متعهد به ارتقاء حقوق بشر، بهداشت و سلامت انسان و صلح و امنیت بین‌المللی می‌دانیم. ما به دلایل زیر خواستار ایجاد یک دادگاه ضد فساد بین‌المللی هستیم:

می‌دانیم که فساد بزرگ (سوء استفاده از مقام دولتی برای منافع شخصی توسط رهبران کشورها “ دزد سالاری“ ) در بسیاری از کشورها رواج داشته و آثار مخربی در بر دارد. دزد سالاران از طریق روش‌های مفسدانه از هزاران میلیارد دلاری که برای توسعه بهداشت عمومی جهانی و مقابله با تغییرات آب و هوایی هزینه می‌شود به نفع خود بهره می‌برند.

دزد سالاران منابع مالی کشورهای خود را که برای اهداف برنامه‌های توسعه پایدار ۲۰۳۰ در نظر گرفته شده است به سرقت می‌برند. فساد بزرگ در حالی دموکراسی را تضعیف می‌کند که دزد سالاران از قدرت خود برای سرکوب رسانه‌ها و جامعه مدنی و از بین بردن انتخابات آزاد استفاده می‌کنند.

آوارگی پناهجویان از کشورهایی که توسط دزد سالاران اداره می‌شوند بحران‌های بین‌المللی را ایجاد می‌کنند. اعتراضات در مخالفت با فساد بزرگ باعث عدم ثبات بسیاری از کشورها شده و صلح و امنیت بین‌المللی را به خطر می‌اندازد.

می‌دانیم که فساد بزرگ به دلیل فقدان قانون رونق نگرفته است. ۱۸۷ کشوری که در کنوانسیون مبارزه با فساد سازمان ملل متحد عضو هستند، هر یک قوانینی دارند که رفتارهای فاسد را جرم تلقی می‌کنند. با این حال، دزد سالاران در برابر مجازات مصونیت دارند چراکه آنها اجرای عدالت را در کشورهایی که تحت کنترل خود اداره می‌شود بر عهده دارند.

از آنجا که فساد بزرگ عواقب جهانی در بر دارد و در اغلب موارد کشورهایی که قربانی این فساد قرار می‌گیرند نمی‌توانند با دزد سالاران مقابله کنند، ایجاد یک نهاد بین‌المللی جدید (دادگاه ضد فساد بین‌المللی) ضروری و موجه است.

اگر کشوری که تحت کنترل دزد سالاران اداره می‌شود نمی‌خواهد یا نمی‌تواند موردی را تحت تعقیب قضایی قرار دهد، دادگاه ضد فساد بین‌المللی از طریق دستورالعمل مورد توافق کشورهای عضو باید صلاحیت رسیدگی به تخلف از قوانین ضد فساد داخلی کشورها و یا رسیدگی به تخلفات هم رده در سطح بین‌المللی توسط دزد سالاران و همدستان آنها را دارا باشد.

دادگاه ضد فساد بین‌المللی باید اختیار پیگرد قضایی در مورد اتباع کشورهای عضو این کنوانسیون و اتباع سایر کشورها که در قلمرو یک کشور دیگر عضو کنوانسیون مرتکب جنایت می‌شوند را دارا باشد.

دادگاه ضد فساد بین‌المللی باید آخرین راهی باشد که ظرفیت تعقیب قضایی و زندانی کردن دزد سالاران را دارا بوده و در نتیجه فرصت‌هایی برای روند دموکراتیک فراهم کند تا رهبران صادق جایگزین دزد سالاران شوند.

دادگاه ضد فساد بین‌المللی باید در پرونده‌های مدنی و کیفری اختیار بازیابی، بازگرداندن و استفاده مجدد از دارایی‌های نامشروع به تاراج رفته توسط دزد سالاران برای قربانیان فساد بزرگ را داشته باشد.

از آنجایی که یک دادگاه ضد فساد بین‌المللی برای ارتقاء دموکراسی و حقوق بشر، حفاظت از زندگی و سلامت انسان و توسعه صلح و امنیت بین‌المللی ضروری است، بدینوسیله حمایت خود از ایجاد دادگاه ضد فساد بین‌المللی را اعلام کرده و از دیگران می‌خواهیم که به دلیل منافع مشترک در این راه با ما همراه شوند.»

لیست کامل امضاء کنندگان بیانیه ایجاد دادگاه ضد فساد بین‌المللی